Οι διαφορές δημόσιων και ιδιωτικών σχολείων

Print this post

 ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ | Κυριακή 29 Αυγούστου 1999

Τις μέρες που πέρασαν ­με την έκδοση των αποτελεσμάτων­ ζήσαμε ένα κύμα επικρίσεων κατά τής δημόσιας εκπαίδευσης με σαφείς ή υπονοούμενους επαίνους υπέρ τής ιδιωτικής. Με το άνοιγμα και την επαναλειτουργία των σχολείων τις επόμενες μέρες οι συζητήσεις είναι βέβαιο ότι θα ξανάλθουν στην επικαιρότητα. Θα ξαναθυμηθούμε τις χιλιάδες των μαθητών που απέτυχαν στην Α' και στη Β' Λυκείου. Θα ξαναγίνει η σύγκριση με τα «ανθούντα» ιδιωτικά σχολεία. Θα ξαναγίνουν έρευνες και μετρήσεις για το πόσοι μαθητές μετεγγράφησαν σε ιδιωτικά σχολεία. Ξανά τα ποσοστά αποτυχίας των μεν και επιτυχίας των δε. Ξανά στο προσκήνιο η αγωνία των γονέων. Ξανά το επιχείρημα τής άνθησης των Φροντιστηρίων. Ξανά το ανάθεμα στη δημόσια εκπαίδευση, στους καθηγητές που δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους, στους συνδικαλιστές που τους παρασύρουν κ.λπ., κ.λπ.

Από μια πολυετή πείρα που συμβαίνει να έχω και στον χώρο τής κατάρτισης των καθηγητών τής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (ως καθηγητής τής Φιλοσοφικής Σχολής τού Πανεπιστημίου) και στον χώρο τής ιδιωτικής εκπαίδευσης (ως άμισθος «επί τιμή» πρόεδρος τού Δ.Σ. των Αρσακείων Σχολείων) καθώς και στον χώρο τού σχεδιασμού τής Εκπαίδευσης (ως πρώην πρόεδρος τού Παιδαγωγικού Ινστιτούτου), δικαιούμαι, νομίζω, να πω μερικές αλήθειες προς κάθε κατεύθυνση.

Η μεταρρύθμιση που έγινε πρόσφατα έβαλε το Λύκειο να δουλέψει ξανά με εντατικούς ρυθμούς, άγνωστους στο ελληνικό σχολείο τα τελευταία χρόνια. Δάσκαλοι και μαθητές δούλεψαν σκληρά για να ανταποκριθούν στις νέες απαιτήσεις. Οποιος αγνοήσει αυτή την πραγματικότητα, θα αδικήσει και τους καθηγητές τού Λυκείου και τους μαθητές και μια αντικειμενική προσφορά τής μεταρρύθμισης. Εξίσου άδικος θα είναι κανείς, αν δεν αναγνωρίσει ότι απέκτησε οντότητα η δουλειά που γίνεται στο Σχολείο και δόθηκε, επιτέλους, βαρύτητα σε όλα τα μαθήματα τού Λυκείου, σε μαθήσεις παραπεταμένες χάριν μιας δήθεν ειδίκευσης. Η προσπάθεια για έμφαση στη γενική παιδεία μέσα από τη μεταρρύθμιση έγινε και, σε γενικές γραμμές, πέτυχε.

Οτι οι καθηγητές δεν ήταν εγκαίρως και καλά ενημερωμένοι, ότι υπήρξαν διδακτικά βιβλία που έφτασαν την τελευταία στιγμή, ότι δεν έγινε επαρκώς κατανοητό το νέο σύστημα εξέτασης (ερωτήσεις κρίσεως), ότι τόσες μαζεμένες εξετάσεις με τόση ύλη σε τόσα μαθήματα επιβαρύνουν αντικειμενικά την καλύτερη λειτουργία τού σχολείου, ότι μερικά νέα αντικείμενα εισήχθησαν χωρίς την κατάλληλη προεργασία (καθηγητές να τα διδάξουν, βιβλία αξιόπιστα, ύπαρξη εργαστηρίων ή και αιθουσών ακόμη και, βεβαίως, χωρίς την ύπαρξη επαρκούς διδακτικού προσωπικού) είναι μερικές άλλες αλήθειες που πρέπει να κατανοήσει η ηγεσία τού Υπουργείου Παιδείας και να τις αντιμετωπίσει με άμεσο και ρεαλιστικό τρόπο.

Το κυριότερο θέμα, ωστόσο, που προέκυψε από τις πανελλήνιες εξετάσεις των μαθητών τής Β' Λυκείου είναι ότι φάνηκαν, σε πανελλήνια κλίμακα, οι αδυναμίες τού ελληνικού σχολείου. Το Λύκειο μετά από μια εντατική δουλειά ­με τις όποιες δυσλειτουργίες προκάλεσαν οι παρατεταμένες καταλήψεις­ είδε την εικόνα τής απόδοσής του στον καθρέφτη και τρόμαξε. Κι αυτό που τρόμαξε κυρίως ήταν το δημόσιο Λύκειο. Η ώρα τής αλήθειας, η διαφορά δημόσιας και ιδιωτικής εκπαίδευσης, φάνηκε. Και το ερώτημα που προκύπτει είναι σε τι μπορεί να υπερέχουν, αν υπερέχουν, τα ιδιωτικά σχολεία. Το ίδιο σύστημα εκπαίδευσης δεν έχουν; Τον ίδιο ­και μεγαλύτερο τα ιδιωτικά­ αριθμό μαθητών κατά τάξη; Από τα ίδια πανεπιστήμια με την ίδια κατάρτιση δεν βγαίνουν οι καθηγητές που διδάσκουν στη δημόσια και στην ιδιωτική εκπαίδευση; Ούτε καν κοινωνικά (πλούσιες - φτωχές οικογένειες) δεν διαφέρουν τα περισσότερα παιδιά· αφού ο Ελληνας γονιός με προσωπικές στερήσεις προτιμάει να στείλει τα παιδιά του σε ιδιωτικό σχολείο. Σε τι, λοιπόν, συνίσταται η διαφορά δημόσιων και ιδιωτικών σχολείων και πώς ξεπερνιέται αυτή η διαφορά προς όφελος των δημοσίων σχολείων που πρέπει να είναι το μέλημα κάθε δημοκρατικής Πολιτείας; Θα επιχειρήσω μια σύντομη απάντηση στο καίριο αυτό ερώτημα.

Στην εκπαίδευση ισχύει μια αλάνθαστη εξίσωση: σχολείο = δάσκαλος· καλό σχολείο = καλοί δάσκαλοι. Αρα, αν το ιδιωτικό σχολείο θεωρείται καλό σχολείο, αυτό σημαίνει πως έχει καλούς δασκάλους. Πράγμα που σημαίνει πρακτικά ότι το ιδιωτικό επιλέγει προσεκτικά το διδακτικό προσωπικό του. Μπορεί σ' ένα καλό ιδιωτικό σχολείο να διδάξει τα αρχαία ή τη γλώσσα ή τα νέα Ελληνικά ένας που δεν έχει αντίστοιχες σπουδές στο πανεπιστήμιο; Οχι. Μπορεί να διδάξει τη χημεία ή τη φυσική καθηγητής που δεν είναι χημικός ή φυσικός; Οχι. Τι γίνεται στο δημόσιο σχολείο; Εδώ το προσωπικό δεν επιλέγεται· διορίζεται. Εδώ, κατά κανόνα, όλοι διδάσκουν όλα. Είτε τα έχουν διδαχθεί στο πανεπιστήμιο είτε όχι. Αποτέλεσμα: Αλλη ποιότητα στη διδασκαλία και άλλο διδακτικό αποτέλεσμα. Οι ανισότητες αυτές ­επειδή το θέμα τής επιλογής τού προσωπικού είναι μεγάλο και σύνθετο­ θα μπορούσαν να αντιμετωπισθούν με ανάλογα προγράμματα στο πανεπιστήμιο για όσους θα διδάξουν στην Εκπαίδευση, με σωστή κατάρτιση και με κατάλληλη επιμόρφωση προτού μπουν σε τάξη και όχι απλώς με εξετάσεις (τύπου ΑΣΕΠ) σε αντικείμενα που πολλοί δεν έχουν διδαχθεί στην βασική πανεπιστημιακή κατάρτιση, και που κάποιοι θα αναγκασθούν να τα μάθουν εκ των υστέρων σε Φροντιστήρια!

Μια άλλη εξίσωση που ισχύει στην εκπαίδευση είναι ότι σχολείο = διευθυντής (και υποδιευθυντής), δηλ. σχολείο = υπεύθυνη, σωστή, δυναμική διοίκηση. Αυτό συμβαίνει στα ιδιωτικά σχολεία, όπου ο διευθυντής σφραγίζει με την προσωπικότητα, τη δυναμικότητα και την παρουσία του ολόκληρο το σχολείο. Αυτό σημαίνει σωστή επιλογή των διευθυντών και διευθυντές με πραγματικές αρμοδιότητες και δυνατότητες παρέμβασης και πρωτοβουλιών. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει σε πολλά δημόσια σχολεία με ανάλογα αρνητικά αποτελέσματα στην όλη λειτουργία τού δημόσιου σχολείου.

Η ποιότητα τής δουλειάς σ' ένα ιδιωτικό σχολείο στηρίζεται σημαντικά στον συντονισμό τού εκπαιδευτικού έργου που ασκούν οι εκπαιδευτικοί κατά ειδικότητες. Το να μαζευτούν μια φορά την εβδομάδα όλοι μαζί οι φιλόλογοι ή όλοι μαζί οι μαθηματικοί ή όλοι οι φυσικοί, αλλά και οι καθηγητές των ξένων γλωσσών, οι γυμναστές κ.λπ. και να συζητήσουν την ύλη, τα προβλήματα που ανακύπτουν, τα επιπλέον στοιχεία που χρειάζεται να δώσουν ή τις διορθωτικές κινήσεις που πρέπει να κάνουν, πάντοτε με την ευθύνη ενός έμπειρου εκπαιδευτικού που θα συντονίζει τις συζητήσεις και θα παρακολουθεί την εφαρμογή των αποφάσεων, καθορίζει καίρια το εκπαιδευτικό έργο που παρέχεται στο σχολείο. Κάτι τέτοιο λείπει από τα δημόσια σχολεία με ανάλογες επιπτώσεις ­ ενώ υπάρχουν οι καθηγητές που θα μπορούσαν να επιτελέσουν σωστά αυτό το έργο. Μέσα από τον συντονισμό φαίνονται οι ρυθμοί δουλειάς κάθε εκπαιδευτικού, η μέθοδος, το υλικό που χρησιμοποιεί ή δεν χρησιμοποιεί, η ενημέρωσή του κ.λπ. και του δίνεται η ευκαιρία να συντονισθεί και να συμβαδίσει με όλους για την επίτευξη τού κοινού στόχου.

Ανέφερα ενδεικτικά μερικούς καίριους παράγοντες που διαφοροποιούν ένα καλό ιδιωτικό σχολείο από ένα δημόσιο. Οπως είναι φανερό οι διαφορές δεν είναι ανυπέρβλητες, αντίθετα με κατάλληλη οργάνωση τού δημόσιου σχολείου μπορούν σχετικά εύκολα να ξεπεραστούν. Θα το ξαναπώ: Οι άνθρωποι υπάρχουν. Είναι οι ίδιοι καθηγητές που έχουν φοιτήσει στα ίδια πανεπιστήμια. Και προσωπικά γνωρίζω μαθητές μου στη δημόσια εκπαίδευση πραγματικά αφοσιωμένους στη δουλειά τους και άριστους φοιτητές στο πανεπιστήμιο. Ο,τι λείπει είναι η γενικότερη οργάνωση τού σχολείου και η αξιοποίηση αυτού τού ανθρώπινου δυναμικού μαζί με κίνητρα, ισχυρά κίνητρα για μια πιο ποιοτική τους απόδοση στο δημόσιο σχολείο. Η υπαρκτή διαφορά δημόσιου και ιδιωτικού σχολείου μπορεί και πρέπει να ξεπεραστεί. Αυτό που πρέπει να μείνει είναι ένας υγιής επί ίσοις όροις ανταγωνισμός που υπάρχει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και που τον χρειάζεται η Εκπαίδευσή μας.

Ο κ. Γεώργιος Μπαμπινιώτης είναι καθηγητής Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=114&artid=113851&dt=29/08/1999#ixzz160zIwUD1